کد مطلب:38130 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:20

گنجینه پرسمان » اهل بيت

از دانشمندان شيعه كساني هستند كه خدا را داراي صفت لذّت و ابتهاج مي دانند، مانند ابواسحاق نوبخت، صاحب كتاب كلامي يا قوت و يا خواجه نصيرالدين، صاحب كتاب تجريد كه براي خدا لذّت عقلي قائلند. نظر علماي عصر حاضر چيست؟ اهل سنت چه نظري دارند؟

لذت و الم از امور وجداني و احساسي هستند كه هر كسي با وجدان و قواي ظاهري خود آن ها را احساس مي كند. همگي از چيزهايي لذّت مي بريم و از برخي ناملايمات رنج مي بريم. هر يك از لذّت و الم بر دو گونه است: حسي و عقلي. حسي به وسيلة قوسي ظاهري پنجگانه درك مي شود.

عقلي با قواي باطني و عقل ادراك مي شود، مثل لذت در تحصيل علوم و رنج از فراموش نمودن محفوظات.

درد و الم دربارة پروردگار مصداق پيدا نمي كند، زيرا چيزي نمي تواند در مقابل خدا عرض اندام و مقابله نمايد و تأثير داشته باشد. لذّت حسي هم براي پروردگار امكان ندارد چون مربوط به جسم است و خدا منزه از جسم و جسمانيات است.

لذت عقلي را اكثر متكلمان (شيعه و سني) نفي كرده اند. يا به اين اعتقاد كه اصلاً لذّت عقلي وجود ندارد، و يا به اين دليل كه اسما و صفات الهي توقيفي است و چون در لسان شرع به خدا ملتذ گفته نشده است ما هم نبايد اطلاق كنيم، ولي حكما و آل نوبخت از قدماي متكلمان شيعه و بعض ديگر از متكلمان لذت عقلي را بر خدا روا داشته اند.[5]

از علماي معاصر كساني كه نظرانشان در دسترس ما است اطلاق لذت عقلي را بر خدا بدون اشكال دانسته اند. آقاي سبحاني در اين مورد مي فرمايد: اطلاق لفظ ملتذ به خدا با قول به توقيفيت اسما و صفات نمي سازد. اما اين كه بگوييم خدا درك كنندة موجودات است و بدين جهت ابتهاج عقلي دارد و مبتهج است به ذاتش، مانعي ندارد چون حقيقت چيزي است و نام گذاري چيز ديگر.[5]

مرحوم آقاي شعراني مي فرمايد: هر نامه كه معني آن بر خدا جايز باشد اطلاق آن بر خدا روا است، به دليل والله الاسماء الحسني فادعوه بها كه عام است.[5]

مي شود گفت از آن جايي كه خدا حُبّ و عشق به خود دارد و در هر حب و عشقي لذت و بهجت متناسب با خود است، حق تعالي نسبت به خود بهجت دارد. آيت الله جوادي مي فرمايد: محبت اصلي وقف محبّ اصيل و محبوب اصلي است و آن حبّ خدا به ذات خويش مي باشد.[5]